Water- en afvalbeheer

Socio-economische context

Er wordt verwacht dat de werkgelegenheid in de sector positief zal evolueren, al moet die jobgroei wel gerelativeerd worden, omdat het aantal banen in de sector in het Brussels Gewest eerder gering is. Wel is het zo dat het werknemersbestand van de sector veroudert. In de komende jaren zal er dus nood aan nieuwe aanwervingen zijn. 

De werkgelegenheid in het Brussels Gewest situeert zich voornamelijk bij twee grote bedrijven: Vivaqua voor het waterbeheer en Net Brussel voor het afvalbeheer. Net Brussel coördineert met de hulp van kleinere organisaties die zich bezighouden met afvalbeheer alle fasen van de verwerking en het  circulair hergebruik van afval. Een van de doelen van het herontwikkelingsplan 2021-2023 van Net Brussel is ook om een deel van die structuren bij Net Brussel te integreren om de verwerking van afval tegen 2030 zo optimaal mogelijk te organiseren.

We merken ook op dat een deel van die kleine afvalbeheerbedrijven eerder tot het domein van de sociale economie behoren. Ze zijn ontstaan vanuit economische activiteiten die erop gericht zijn de economische levensduur van producten en hulpbronnen te verlengen. Deze bedrijven zijn constant op zoek naar opleiders die hun kennis inzake hergebruik, herstellingen en reconditionering kunnen overdragen. 

Milieutransitie

Vanuit milieuoverwegingen is het belangrijk dat het volume van wegwerpafval in alle segmenten van de samenleving wordt teruggedrongen. Heel wat hulpbronnen en afvalstoffen kunnen (en moeten) immers worden hergebruikt of gerecycleerd. Om dat hergebruik te bevorderen, zullen meer inspanningen moeten worden geleverd om afval te sorteren en zal de inzameling van afval moeten worden geoptimaliseerd. Er zal in de toekomst dan ook een groeiende vraag zijn naar beroepen in de afvalinzameling en -sortering (vuilnisophaler, afvalsorteerder, chauffeur).

Die nood aan een beter gebruik van afval zou ook de vraag naar valoristen en naar een hele reeks andere beroepen die zich bezighouden met de herstelling van huishoudelijke voorwerpen met het oog op hergebruik, moeten versnellen. 

Behalve de (her)valorisatie van afval vereist de milieutransitie ook een betere energievalorisatie van afval. Een efficiëntere verbranding van afval dat niet kan worden hergebruikt of gerecycleerd, zou tot een betere elektriciteitsproductie moeten leiden. Circulariteit staat dus in het volledige afvalbeheer centraal. Die circulaire benadering zou een impact moeten hebben op de beroepen van de afvalverwerking, die het hergebruik beter zullen moeten voorbereiden. 

Ook op het vlak van het beheer van water is in de toekomst een optimalisering van het netwerk nodig om het aantal (micro)lekken te verminderen en verliezen van deze essentiële grondstof te beperken in tijden dat de waterreserves slinken als gevolg van de ontregeling van het klimaat. Er zou dus een grotere, constante vraag moeten komen naar onderhoudsmedewerkers om deze lekken, die in het Brussels Gewest veel vaker voorkomen dan in de andere gewesten, op te sporen en te herstellen.

Politieke wil

De overheid steunt de sector in de ontwikkeling van de circulariteit via de Shifting Economy-strategie van het Brussels Gewest, die het duurzaam beheer van afval wil bevorderen door beter te sorteren en hulpbronnen meer te hergebruiken. Afval moet globaal worden benaderd vanuit een levenscyclusvisie. Volgens de analyse van de impact van de milieutransitie op de sector van het afvalbeheer door EcoRes en Deplasse zou de groeiende complexiteit van het afvalbeheer ertoe leiden dat van de werknemers in de sector meer competenties worden gevraagd en dat de sector meer zal professionaliseren om die valorisatie te faciliteren. 

Digitale transitie

Er wordt verwacht dat de afvalverwerkingsketen meer zal worden geautomatiseerd. De ontwikkeling van artificiële intelligentie zou bovendien het beheer van afval moeten begunstigen, omdat materialen beter herkend en bijgevolg beter gesorteerd zullen kunnen worden. De nood aan technisch onderlegd onderhoudspersoneel zou in de toekomst dus kunnen toenemen.