Openbare diensten

Socio-economische context

De sector van de openbare diensten is een belangrijke bron van werkgelegenheid in België en in het bijzonder voor Brussel waar het de grootste werkgever is van het gewest. 

Deze diensten omvatten activiteiten van uiteenlopende aard, zoals openbare besturen op verschillende bestuursniveaus (federaal, gemeenschapsniveau, gewestelijk of gemeentelijk), justitie (rechtbanken, gevangenissen of andere diensten voor gedetineerden), openbare veiligheid (lokale of federale politie, civiele bescherming en brandbestrijding), defensie (leger), alsook de verplichte sociale verzekeringen, incl. de ziekenfondsen. Ondanks deze variëteit hebben al deze diensten hetzelfde doel: het openbaar beleid toepassen om de collectieve behoeften van de bevolking in te vullen. 

De beroepen in deze sector zijn eveneens divers. Ze zijn voornamelijk gericht op hooggeschoolden, maar er zijn ook tewerkstellingskansen voor de minder geschoolden, onder meer in een aantal administratieve ondersteunende beroepen en beroepen bij Defensie en openbare veiligheid. Bij deze laatste beroepen ondervinden brandweer- en politiediensten sinds meerdere jaren rekruteringsproblemen die gunstig zijn voor laaggeschoolden die zich naar deze beroepen willen heroriënteren. 

Over het algemeen zijn de tewerkstellingskansen in de sector talrijk en zou het ook zo blijven, ook al is de tewerkstelling in loondienst binnen de openbare diensten sinds enkele jaren aan het afnemen. Tot slot heeft de sector talrijke oudere werknemers in dienst, werknemers op het einde van hun loopbaan of werknemers die in de relatief nabije toekomst moeten vertrekken. De mogelijkheden om het verouderde personeel te vervangen zouden op korte termijn echter minder talrijk zijn gezien de budgettaire context in het Brussels Gewest, onder meer als gevolg van het Optiris-plan dat het doel heeft om de Brusselse overheidsdiensten te optimaliseren. 

Wat Defensie betreft, heeft de oorlog in Oekraïne laten zien dat de NAVO-landen hun defensiebudgetten moeten verhogen om potentiële bewapende conflicten het hoofd te kunnen bieden. Deze budgettoename zou zich moeten vertalen in een stijging van het aantal aanwervingen, naast de aankoop van nieuwe uitrustingen. De huidige conflicten uiten zich ook in gerichte cyberaanvallen, wat zich vertaalt in een stijgende vraag naar personen met uitstekende informaticacompetenties. 

Voortzetting van de digitale omschakeling 

De digitalisering van een hele reeks administratieve diensten binnen de openbare sector, onder impuls van het gezamenlijk decreet en de ordonnantie “Digitaal Brussel” (elektronische loketten, digitale afspraken, online inschrijving, digitaal platform en informatie-uitwisseling enz.) zorgen voor een verandering in de organisatie en de inhoud van de functies van de werknemers van de overheidsinstellingen. Het gebruik van artificiële intelligentie, onder meer via chatbots, callbots of nog voor de analyse van megagegevens, zou eveneens de praktijken veranderen. Het zou een hele reeks repetitieve taken kunnen automatiseren en tijd vrijmaken voor de werknemers die zich bijgevolg over meer complexe taken kunnen ontfermen. Werknemers zouden ook specifieke opleidingen moeten volgen om artificiële intelligentie correct te kunnen gebruiken. Het gebruik van artificiële intelligentie leidt ook tot een grotere behoefte aan veiligheid en de beveiliging van privégegevens, wat zich onder meer vertaalt in een constante vraag naar IT-experts om deze beveiligingsprocessen toe te passen. De ontwikkeling van nieuwe competenties zal bijgevolg voelbaar zijn en digitale competenties (basiskennis of in databeheer) zullen aan belang winnen. 

Wat de ziekenfondsen betreft, loopt de digitalisering van de diensten reeds enkele jaren door procedures te vereenvoudigen en te anticiperen op zorgbehoeften om meer gepersonaliseerde diensten aan te bieden.  Dit vertaalt zich onder meer in de invoering van online afspraken met consulenten. Daarnaast zou het gebruik van artificiële intelligentie ook de functies van de werknemers veranderen. Net zoals in overheidsdiensten zou dit zich vertalen naar een frequent gebruik van chatbots. Het zou eveneens het gebruik van slimme scanners verhogen die voortaan een deel van de aanvragen tot medische terugbetalingen zouden automatiseren.

Wat de politiediensten betreft, is de digitalisering eveneens gestart naar aanleiding van de lancering van het plan i-police dat het doel heeft de verschillende databanken die door de verschillende politieniveaus worden gebruikt te centraliseren in één databank en één applicatie voor alle politiediensten, die realtime informatie en links naar andere dossiers, camerabeelden, foto's, vingerafdrukken en andere informatie aanbiedt om zowel sneller als efficiënter te kunnen werken.